شفق قطبی، یکی از شگفت‌انگیزترین و باشکوه‌ترین پدیده‌های طبیعی است که در آسمان‌های شمالی دیده می‌شود. روسیه با وسعت گسترده و مناطق شمالی وسیع خود، از بهترین نقاط جهان برای تماشای این رقص نورهای جادویی به شمار می‌رود. اگر شما هم به دنبال تجربه‌ای فراموش‌نشدنی و جادویی در دل طبیعت قطبی هستید، این راهنما از سفرمگ به شما کمک می‌کند تا هر آنچه باید درباره شفق قطبی روسیه بدانید از بهترین مکان‌ها و زمان‌های مناسب گرفته تا پیش‌بینی دیدن شفق به دست آورید و آماده یک ماجراجویی بی‌نظیر شوید.
شفق قطبی روسیه:
- شفق قطبی پدیده‌ای طبیعی است که وقتی ذرات خورشیدی با جو زمین برخورد می‌کنند، نور زیبایی تولید می‌شود.
- بهترین مکان برای دیدن شفق در روسیه، مورمانسک و مناطق شمالی مثل کارلیا، یامال و چوکوتکا است.
- برخی شهرها مانند پِوِک و نورلیسک نیاز به مجوز ویژه دارند، ولی مورمانسک بدون محدودیت است.
- مورمانسک با پرواز و قطار از مسکو و سن‌پترزبورگ قابل دسترسی است و امکانات خوبی برای تماشای شفق دارد.
- فصل شفق از اواخر آگوست تا اواسط آوریل است؛ سپتامبر و اکتبر برای دیدن شفق مناسب و بدون سرمای شدیدند.
- زمستان (نوامبر تا آوریل) شب‌های طولانی و شانس بالاتری برای دیدن شفق دارد، اما هوا بسیار سرد است.
- بهترین زمان‌های شفق معمولاً ژانویه تا مارس است، با فعالیت‌های زمستانی متنوع در روز.
شفق قطبی چیست؟
شفق قطبی (Aurora Borealis) یا همان Northern Lights در واقع نسخه شمالی پدیده «شفق‌های قطبی» است؛ یک پدیده طبیعی که زمانی رخ می‌دهد که ذرات باردار الکتریکی خورشید (پروتون‌ها و الکترون‌ها) با گازهای موجود در جو زمین برخورد کرده و در نتیجه آن نور منتشر می‌شود. میزان درخشندگی نور به تعداد ذرات ورودی و میزان انرژی آن‌ها بستگی دارد.
میدان مغناطیسی زمین این ذرات خورشیدی را به سمت قطب‌های شمال و جنوب که میدان مغناطیسی در آن‌ها قوی‌تر است هدایت می‌کند. به همین دلیل، تعداد برخوردها و شدت نور منتشرشده در نزدیکی قطب‌های مغناطیسی بیشتر می‌شود. قطب‌های مغناطیسی در انتهای محور مغناطیسی زمین قرار دارند و نزدیک، اما نه دقیقاً منطبق با قطب‌های جغرافیایی هستند. به همین دلیل، هرچه به سمت شمال یا جنوب نزدیک‌تر شوید، احتمال مشاهده شفق‌های قطبی بیشتر است.
شفق‌های قطبی در نیمکره شمالی با نام «Northern Lights» یا «Aurora Borealis» شناخته می‌شوند و در نیمکره جنوبی به نام «Southern Lights» یا «Aurora Australis» شناخته می‌گردند.
بهترین مکان برای دیدن شفق قطبی روسیه
بخش بزرگی از روسیه در عرض‌های جغرافیایی بالاتر و بالاتر از مدار قطب شمال قرار دارد، بنابراین فرصت‌های بسیار خوبی برای تماشای شفق قطبی از مناطق مختلف این کشور وجود دارد. اگرچه منطقه مورمانسک بهترین مکان برای دیدن شفق قطبی محسوب می‌شود، اما در مناطقی مانند یامال، چوکوتکا، کارلیا، جمهوری کومی و… نیز می‌توان این پدیده را مشاهده کرد.
در ادامه، فهرستی از شمالی‌ترین شهرها و مناطق روسیه آمده است:
- پِوِک (Pevek) در منطقه چوکوتکا (شمالی‌ترین شهر روسیه)
- نورلیسک (Norilsk) در منطقه کراسنویارسک
- مورمانسک (Murmansk) بزرگ‌ترین شهر جهان که بالاتر از مدار قطب شمال قرار دارد
- ورکوتا (Vorkuta) در جمهوری کومی
- ناریان-مار (Naryan-Mar) پایتخت منطقه قوم ننتس
- سالِخارد (Salekhard) در شبه‌جزیره یامال؛ تنها شهری که دقیقاً روی مدار قطب شمال قرار دارد
نکته مهم: گردشگران خارجی برای سفر به شهرهایی مانند پِوِک، نورلیسک و سالخارد نیاز به دریافت مجوز ویژه دارند، زیرا این مناطق در «منطقه امنیت مرزی» قرار دارند. اما سفر به مورمانسک، ورکوتا و ناریان-مار آزاد و بدون محدودیت است.
بیشتر بدانید: شفق قطبی در روسیه
شفق قطبی در مورمانسک
بهترین مکان برای تماشای شفق قطبی در روسیه، منطقه مورمانسک است که سراسر شبه‌جزیره کولا را در بر می‌گیرد. شهر مورمانسک به‌راحتی از مسکو و سن‌پترزبورگ با هواپیما یا قطار قابل دسترس است. با توجه به موقعیت جغرافیایی شمالی این شهر، حتی زمانی که شاخص فعالیت زمین‌مغناطیسی یا Kp-index در حد ۱ تا ۲ باشد نیز شانس خوبی برای مشاهده شفق قطبی وجود دارد.
اگر شدت شفق قطبی کافی باشد، می‌توان آن را از داخل شهر مورمانسک نیز مشاهده کرد. با این حال مورمانسک شهری نسبتاً پرنور است و آلودگی نوری بالایی دارد. دمای هوا در آن معمولاً بالاتر است و نسبت به مناطق روستایی اطراف، بیشتر دچار پوشش مداوم ابری می‌شود. به همین دلیل، شانس دیدن شفق قطبی در فاصله‌ای دورتر از شهر به‌مراتب بیشتر است.
از مورمانسک چهار مسیر اصلی جاده‌ای وجود دارد:
- به سمت Pechenga و Kirkenes نروژ در غرب،
- به سمت Verhnetulomsky در جنوب‌غرب،
- به سمت Olenegorsk در جنوب،
- و به سمت تِریبرکا در شرق.
راهنمایان محلی بسته به پیش‌بینی وضعیت ابری و شرایط جاده، بهترین مسیر را انتخاب می‌کنند. تورهای معمول «شکار نیمه‌شب شفق قطبی» معمولاً از ساعت ۹ شب آغاز شده و ۳ تا ۴ ساعت ادامه دارند. برای دوری از آلودگی نوری شهر، بسیاری از مسافران اقامتگاه‌هایی در مناطق جنگلی و روستایی را انتخاب می‌کنند. در سال‌های اخیر چندین هتل، مهمان‌خانه و کمپ‌های لوکس (glampings) در نزدیکی مورمانسک و منطقه Lovozero ساخته شده‌اند.
در طول روز نیز تفریحات زمستانی جذابی در شبه‌جزیره کولا وجود دارد؛ از جمله:
- گشت‌وگذار و بازدید از جاذبه‌ها،
- سورتمه‌سواری با سگ‌های هاسکی و گوزن شمالی،
- اسنوموبیل‌سواری،
- اسکی کراس کانتری و اسکی دوبل،
- بازدید از «روستاهای سامی» که تجربه فرهنگ مردم سامی، غذاهای سنتی و سورتمه‌سواری با گوزن را ارائه می‌دهند.
شفق قطبی در جمهوری کارلیا
شفق قطبی در شمال جمهوری کارلیا پدیده‌ای نسبتاً رایج است، اما تنوع گزینه‌های اقامت و فعالیت‌های گردشگری در این منطقه محدودتر است. عرض جغرافیایی پایتخت این منطقه، شهر پتروزاوودسک، حدود 61.7782 درجه شمالی است. در این عرض جغرافیایی معمولاً زمانی می‌توان شفق قطبی را مشاهده کرد که شاخص Kp برابر با ۴ یا بیشتر باشد. ساحل دریاچه اونگا (Lake Onega) یکی از مکان‌های محبوب برای تماشای شفق قطبی در کارلیا است، اما مانند بسیاری از مناطق دیگر، خروج از محدوده شهر همچنان بهترین راه برای افزایش شانس مشاهده این پدیده شگفت‌انگیز محسوب می‌شود.
بیشتر بدانید: هالووین
چرا مورمانسک را برای تماشای شفق قطبی انتخاب کنیم؟
مورمانسک بزرگ‌ترین شهر جهان در شمال مدار قطب شمال است و یکی از بهترین مقاصد برای مشاهده شفق قطبی در روسیه محسوب می‌شود. آنچه این شهر را متمایز می‌کند موارد زیر است:
- عدم نیاز به فرآیندهای پیچیده ویزا نسبت به بسیاری از کشورهای نوردیک
- تورها و اقامت‌های مقرون‌به‌صرفه نسبت به مقصدهای مشابه.
- شانس بسیار بالا برای مشاهده شفق قطبی چه در داخل شهر و چه با یک رانندگی کوتاه خارج از شهر.
- دسترسی آسان با پروازها و قطارهای مستقیم از مسکو و سن‌پترزبورگ.
بهترین زمان برای دیدن شفق قطبی روسیه
فصل شفق قطبی از اواخر آگوست آغاز می‌شود و تا اواسط آوریل ادامه دارد. سپتامبر و اکتبر زمان‌های بسیار مناسبی برای تماشای شفق در روسیه هستند، بدون اینکه نیاز باشد لباس‌های بسیار سنگین زمستانی همراه داشته باشید. در این مدت، طبیعت با رنگ‌های پاییزی خارق‌العاده طلایی، قرمز و نارنجی آراسته است و چون دریاچه‌ها و رودخانه‌ها هنوز یخ نزده‌اند، ممکن است شفق قطبی را در انعکاس آب‌های آزاد تماشا کنید. زمستان از اواسط یا اواخر نوامبر آغاز می‌شود و تا آوریل ادامه دارد.
بسته به عرض جغرافیایی، دوره شب قطبی (Polar Night) از نوامبر شروع شده و تا ژانویه ادامه پیدا می‌کند. در طول شب قطبی، خورشید هرگز از افق بالا نمی‌آید، اما این به معنای تاریکی مطلق در طول روز نیست. در مورمانسک، دوره شب قطبی حدود ۴۰ روز طول می‌کشد (تقریباً از ۱ دسامبر تا ۱۰ ژانویه).
نوامبر از نظر شانس مشاهده شفق مناسب است، اما برای فعالیت‌های زمستانی هنوز کمی زود است و اگر برف نیامده باشد، منظره‌ها ممکن است کمی کسل‌کننده به نظر برسند. دسامبر معمولاً زمان خوبی برای سفر است، به‌جز چند روز پایانی ماه و هفته نخست ژانویه که گردشگران زیادی برای جشن سال نو و کریسمس ارتدوکس به مورمانسک می‌آیند. هوای ژانویه اغلب سرد و صاف است و همین موضوع شانس دیدن شفق را افزایش می‌دهد، اما سرمای شدید ممکن است آزاردهنده باشد؛ بنابراین بردن لباس‌های بسیار گرم ضروری است.
فوریه و مارس نیز زمان‌های بسیار مناسب برای تماشای شفق قطبی در روسیه هستند. شب‌ها هنوز تاریک‌اند و روزها برای انجام فعالیت‌های زمستانی مانند سورتمه‌سواری با سگ و گوزن شمالی، اسنوموبیل‌سواری، ماهیگیری روی یخ و اسکی، به اندازه کافی طولانی هستند. البته مشاهده شفق قطبی هیچ‌گاه تضمینی نیست؛ به همین دلیل داشتن برنامه روزانه پر از فعالیت‌های جذاب باعث می‌شود سفر همچنان هیجان‌انگیز بماند. در نیمه اول آوریل هنوز احتمال دیدن شفق وجود دارد، اما از نیمه دوم ماه، شب‌ها بیش از حد روشن می‌شوند و امکان مشاهده این پدیده شگفت‌انگیز تقریباً از بین می‌رود.
پیش‌بینی شفق قطبی روسیه
پیش‌بینی شفق قطبی روسیه به دلیل نوسانات مداوم فعالیت‌های خورشیدی و تغییرات جوی، چالشی است. معمولاً پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت (یک تا دو روز قبل) دقیق‌تر از پیش‌بینی‌های بلندمدت هستند. برای اطلاع از وضعیت شفق قطبی در مناطق شمالی روسیه مانند مورمانسک، می‌توان از سایت‌های تخصصی مثل auroraforecast استفاده کرد که شاخص‌های فعالیت زمین‌مغناطیسی (مانند Kp-index) و شرایط آب‌وهوایی را به‌روزرسانی می‌کنند. شاخص Kp بالای ۴ معمولاً نشان‌دهنده شانس بالا برای مشاهده شفق قطبی است. به‌هرحال، به دلیل تغییرات سریع شرایط، بهترین روش برای برنامه‌ریزی سفر، پیگیری روزانه پیش‌بینی‌ها و آماده‌باش بودن برای تغییرات ناگهانی است.
برای تور شفق قطبی روسیه چه چیزهایی ببریم؟
زمستان در روسیه فوق‌العاده زیباست، اما می‌تواند به‌شدت سرد و طاقت‌فرسا باشد. دمای هوا در مورمانسک معمولاً بین ۱۰- تا ۲۰- درجه سانتی‌گراد است و بادهای شدید قطبی این سرمای هوا را حتی بیشتر حس‌پذیر می‌کنند. بنابراین داشتن وسایل مناسب کلید یک سفر راحت و لذت‌بخش است. پوشیدن چند لایه لباس گرما را بهتر حفظ می‌کند و به شما امکان می‌دهد با تغییرات دما راحت‌تر کنار بیایید.
فهرست وسایل پیشنهادی برای تور شفق قطبی در روسیه
لباس‌های لایه‌ای:
- لباس بیس لایر حرارتی
- پلیور یا سویشرت گرم
- کاپشن یا پالتوی ضدباد و ضدآب (ترجیحاً پر یا پشم شیشه)
- شلوار گرم و ضدباد
- جوراب‌های پشمی یا حرارتی (چند جفت)
کلاه، دستکش و شال:
- کلاه گرم که گوش‌ها را بپوشاند
- دستکش‌های ضخیم و ضدباد (ترجیحاً چند لایه)
- شال گردن
کفش مناسب زمستانی:
- بوت یا کفش‌های گرم و ضدآب با کفی مناسب برای جلوگیری از سر خوردن روی یخ
جمع‌بندی
سفر تماشای شفق قطبی در مورمانسک، روسیه، یک تجربه بی‌نظیر در زندگی است. شفق قطبی روسیه، فرصت بی‌نظیری برای تجربه یکی از زیباترین پدیده‌های طبیعی جهان فراهم می‌کند. با انتخاب زمان مناسب از اواخر تابستان تا اوایل بهار و مکان‌های مناسب، شانس دیدن این رقص نورهای جادویی در آسمان شمال روسیه بسیار بالا خواهد بود. هرچند مشاهده شفق قطبی هیچ‌گاه تضمینی نیست، برنامه‌ریزی دقیق، انتخاب تورهای معتبر و آمادگی برای شرایط آب‌وهوایی سرد، سفر شما را به یادماندنی‌ترین تجربه عمرتان تبدیل خواهد کرد. پس اگر به دنبال ماجراجویی‌ای شگفت‌انگیز و فراموش‌نشدنی هستید، روسیه و شفق قطبی‌اش منتظر شما هستند.
بدون دیدگاه